Wielen Waaien en andere plassen.
Wielen en waaien zijn ontstaan door vroegere dijkdoorbraken. Daarnaast zijn er ook nog allerlei
watertjes en plassen onstaan doordat rivieren hun loop verlegden en door menselijk ingrijpen. |
|
Een waai is een meertje
dat is achtergebleven na een doorbraak waarbij de dijk weer in zijn originele vorm is hersteld.
Zoals b.v. de
Klokkewaai in Lienden waar de dorpsbewoners tegen betaling met een aantal vaten bier het gat in de dijk weer
hebben gedicht. De naam Klokkewaai is ontstaan omdat daar volgens overlevering een kerkje in het 'grondeloze' gat zou
zijn verdwenen en de klok van de kerk zou vanuit de diepte nog te horen zijn. Het betreffende kerkje heeft echter
verderop gestaan en het verhaal is waarschijnlijk
ontstaan bij de haard op een lange winteravond. In de boeken over 'Don Camillo' een dorpspastoor in een klein dorp
aan de Po, een verhaal van Giovanni Guareschi komt een soortgelijk verhaal voor.
In heel Europa komen veel van dit soort Atlantis achtige verhalen en sprookjes voor. |
|
Wielen zijn ontstaan bij het herstellen van dijkdoorbraken met de toen beschikbare middelen.
Bij een dijkdoorbraak spoelde het rivierwater net achter de doorgebroken dijk een diepe put soms wel tot 60 meter diep.
Door die diepte en de kracht van het instromende water was men vroeger niet instaat het gat in de dijk te dichten.
Om toch het achterland te beschermen tegen het water, bouwde men een hoefijzervormige dijk om het gat heen.
De nieuwe dijk werd zover van de doorbraak gelegd dat de stroomsnelheid voldoende was afgenomen
om te kunnen werken.
Soms werd de originele dijk niet meer hersteld en hielden
de wielen hun verbinding met de rivier zodat het modderige rivierwater het wiel bij hoogwater in kon stromen.
Door het ontbreken van stroming in het wiel bezonk de modder en werd het wiel steeds ondieper. In het stilstaande water
groeide de oevervegetatie langzaam het ondieper wordende wiel in, hierdoor zijn sommige wielen nu niet meer dan een
moerassige uitstulping van de rivier, maar de vorm van de dijk verraad nog steeds het verleden.
Een mooi voorbeeld van een gedeeltelijk dichtgegroeid wiel is nog te zien aan de
Aalsdijk in Buren, ca 10 min lopen voorbij de oude Joodse begraafplaats.
Ook aan de Lek zijn nog wielen b.v. buitendijks bij
Rijswijk
Voor de duidelijkheid binnendijks is aan de droge kant van de dijk en buitendijks is het stuk land vanaf de dijk tot aan
de rivier. |
|
Andere natuurlijke plassen.
Langs de Lek tussen Ravenswaaij en Beusichem, aan de Lekbandijk is een
binnenwatertje te vinden tussen
zomer- en winterdijk. Dit watertje is een overblijfsel van een vroegere rivierloop,
via een wandelpaadje is dit vanaf de winterdijk te bereiken (op de parkeerplaats met houten bankje naar beneden).
|
|
Andere niet natuurlijke plassen.
Ook zijn in het hele Betuwe gebied nog plassen te vinden die zijn ontstaan door menselijk ingrijpen.
Voor de baksteenfabricage zijn kleiputten of tichelgaten gegraven
die nadien, volgelopen met water, meertjes vormden.
In Eck en Wiel op de grond van de vroegere Heerlijkheid Eck en Wiel, bij het vroegere rentmeestershuis is nog een plas
die het restant is van
een beeldenvijver, waar vroeger 4 beelden voorstellende Romeinse goden midden in de vijver hebben gestaan.
Op de originele tekening behorende bij
de verkoopstukken van de Heerlijkheid is de vijver nog te zien als een rechthoekige, scherpbegrensde vijver nu is
de vijver vervallen tot een meer
natuurlijk watertje al is de rechthoekige structuur nog steeds zichtbaar. |
